Beleggingsfonds verstopt kosten

Dat concludeert Meesman Index Investments in onderzoek dat ter beschikking is
gesteld aan Z24.

Meesman Index Investments wordt geleid door Hendrik Meesman en Jacques
Wintermans. Deze vermogensbeheerder biedt in Nederland indexfondsen aan van
het Amerikaanse fondsenhuis Vanguard.

Indexfondsen volgen passief een brede aandelen- of obligatieindex en
kennen zeer lage kosten, mede omdat de fondsbeheerders zelf weinig handelen.
Hiermee onderscheiden ze zich van actieve beleggingsfondsen. Die worden
bestierd door fondsmanagers die met eigen keuzes de markt proberen te
verslaan.

Dat laatste gaat wel gepaard met extra handelskosten. Deze kosten zijn echter
onzichtbaar voor de belegger. Ze komen namelijk niet expliciet aan bod in
financiële bijsluiters en jaarverslagen.

De verborgen transactiekosten van fondsmanagers worden in de Verenigde
Staten al jaren uitgebreid onderzocht. "Maar in Nederland lees je bijna
nooit iets over dit fenomeen," zegt Hendrik Meesman desgevraagd.

Compagnon Jacques Wintermans verrichtte nader onderzoek naar passief beleggen
en fondskosten. Dit najaar verschijnt van zijn hand het boek De schitterende
eenvoud van beleggen.

De bevindingen van Wintermans en Meesman met betrekking fondskosten in
Nederland komen sterk overeen met conclusies van Amerikaans onderzoek.

Bij Nederlandse aandelenfondsen die wereldwijd beleggen, bedragen de officiële
jaarlijkse kosten gemiddeld 1,2 procent van het belegde vermogen. Dit is de
goedkoopste categorie aandelenfondsen. Handelskosten voegen daar gemiddeld
nog eens een vol procentpunt aan toe, concluderen Wintermans en Meesman. De
feitelijke jaarlijkse kosten van een doorsnee wereldfonds komen daarmee naar
schatting uit op bijna het dubbele van de officiële kosten.

Wintermans en Meesman hanteren een formule voor het bepalen van de
handelskosten die in de Verenigde Staten ook veel wordt toegepast. Hierbij
maken ze gebruik van zogenoemde handelsomzet die beleggingsfondsen wel
verplicht moeten melden.

De handelsomzet wordt in verslagen van Nederlandse beleggingsfondsen de
omloopfactor genoemd. Als een fonds bijvoorbeeld honderd miljoen euro
vermogen heeft en ter waarde van tachtig miljoen euro beleggingstransacties
doet, is de omloopfactor tachtig procent.

Wat vervolgens de werkelijke handelskosten van fondsmanagers zijn, is moeilijk
te achterhalen. Dit verschilt sterk naar gelang de omvang van orders en de
mate waarin aandelen makkelijk verhandelbaar zijn. Naar analogie van
Amerikaans onderzoek hanteren Wintermans en Meesman als regel dat de
transactiekosten van beleggingsfondsen per saldo gelijk zijn aan 0,8% van de
omloopfactor.

Voor Nederlandse wereldfondsen kom je dan op basis van jaarverslagen
uit op gemiddelde (verborgen) transactiekosten van 1,1 procent. Die komen
bovenop de officiële kosten van gemiddeld 1,2 procent.

Per fonds kan dit sterk verschillen. Zo had Fortis Obam, het sterkst
presterende Nederlandse wereldfonds van afgelopen jaar, in het gebroken
boekjaar 2006-2007 een omloopfactor van 22,8 procent. Fondsmanager Rolf
Stout handelde relatief weinig. Het Delta Lloyd Investment Fund daarentegen
kende in 2006 een omloopfactor van liefst 290 procent.

En hoe zit het met het indexfonds op de MSCI-wereldindex dat Meesman
zelf aanbiedt? "De omloopfactor van de MSCI-wereldindex bedraagt tien
tot vijftien procent per jaar. Het bijbehorende Meesman-fonds zit op een
vergelijkbaar percentage."

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl